Rank: Advanced Member
Groups: Registered
Joined: 6/21/2011(UTC) Posts: 1,133
Was thanked: 325 time(s) in 180 post(s)
|
LÊ UYÊN PHƯƠNG
Đà Lạt Dấu Yêu[img]  [/img]
Chúng ta bây giờ có lẽ đã quên hẳn một “đợt sóng mới” của thời xưa. Thời xưa ấy, cách đây đúng năm chục năm, Sài Gòn của chúng ta đã xôn xao với chữ “đợt sóng mới”. Sài Gòn thôi, không phải là cả miền Nam. Chữ đó xuất hiện từ Paris, từ điện ảnh Pháp với tác phẩm của một số đạo diễn trẻ muốn phá cách, phá thể và thậm chí phá phách trong nghệ thuật thứ bảy. Khi các bộ phim đó, như của Francois Truffaut hay Jean-Luc Godard vào tới Sài Gòn thì nam thanh nữ tú của chúng ta đều say mê và gần như thay đổi cách ăn nói, ăn mặc hay cắt tóc. Khi ấy, nhóm Sáng Tạo cũng đang muốn làm mới văn chương và nhiều nhà văn đã tìm thấy trong “đợt sóng mới” của Tây cái trớn cho trào lưu sáng tác của mình, dù rằng đa số chưa từng đặt chân lên đất Pháp. Họ chỉ đọc văn chương Pháp và coi phim Tây trong nguyên bản. Thế rồi đợt sóng mới đó cũng dạt vào bờ và tan biến dần trong chiến tranh và hỗn loạn, trước sau thì chỉ “mới” được có mười năm, cho đến 1968. Tại Paris, nó không còn tiếng vang, và Sài Gòn của chúng ta cũng thay đổi với những trào lưu sáng tác mới.
Giữa tiếng ì ầm của đạn bom và lời than vãn về sự tàn phá và tàn phai, chói lọi nhất là qua nhạc Trịnh Công Sơn, bỗng dưng chúng ta thấy lòng mình trũng lại vì tiếng thở than của tình yêu. Ðó là thời điểm xuất hiện nhạc Lê Uyên Phương. (thâp. niên 70....) Tác phẩm Lê Uyên Phương là các ca khúc đầy hạnh phúc của những cặp tình nhân đang gào lên lời khấn nguyện là sẽ chết cho tình yêu. Nhạc tình của Lê Uyên Phương là những bài ngợi ca tình yêu ngay giữa thảm kịch. Một đợt sóng mới tràn đầy nước mắt.Và nó chinh phục mọi người. Trong chiến tranh, chỉ còn một nơi ẩn náu và phủ dụ nhau, đó là tình yêu, dù là tình yêu bi thảm. Tác phẩm của Lê Uyên Phương chinh phục chúng ta trước tiên là nhờ lời đẹp như thơ được nhạc đưa thẳng vào hồn người nghe. Nhớ lại và nghe lại thì Lê Uyên Phương là một tên tuổi gần gũi với chúng ta vào thời thanh xuân chìm trong lửa đạn.
Nói về một nhạc sĩ, điều đầu tiên và cần thiết là về nhạc thuật của người ấy.Lê Uyên Phương là người viết nhạc đầy cá tính, có nét đẹp đơn giản của một kẻ rong ca cho tình yêu.giai đoan. anh Lôc. sang' tac' nhiêù khi sông' trên Đàlat.. Từ sự đơn giản đó, người viết đoán rằng anh sáng tác trên cây đàn guitar. Mỗi nhạc sĩ đều có phương pháp hay phong cách sáng tác riêng. Ở trong nhà, từ bé, Quỳnh Giao đã thấy Dương Thiệu Tước viết nhạc với cây guitar. Tiếng dây tơ chạm nhẹ, và chỉ cần một chuỗi arpège rải lướt trên hợp âm (accord) hài hòa, mình đã nghe thấy đời sống của tác phẩm đang thành hình. Nguyễn Mỹ Ca là tay vĩ cầm có hạng nên bài “Dạ Khúc” của ông là tiếng réo rắt, quyến luyến của cây archet miết rung trên sợi dây tơ. Văn Phụng viết trên phím ngà, nhạc tuôn như suối, và tràn đầy rung cảm.. Nghe kể rằng Nguyễn Văn Khánh viết nhạc với cây guitar Hawaiienne, thảo nào mà nét nhạc uốn lượn như sóng nước, với tiếng nhấn ẻo lả gây liên tưởng tới vũ điệu Hạ Uy Di mềm mại: Yêu (u u) ai..
Yêu cả một đời... (trong bài Nỗi Lòng) Nhưng, khác hẳn tác phẩm của những nhạc sĩ vừa nhắc tới ở trên, nhạc Lê Uyên Phương được thai nghén từ cây đàn guitar và cũng được trình bày hay nhất là chỉ với một cây guitar.& khung cảnh quan' ca`phê Tung`Đà Lat ..... thâp. niên 70 ... Trong cõi ẩn náu, cặp tình nhân chỉ cần một cây đàn để thủ thỉ vỗ về và không thể có một dàn nhạc thính phòng được. Ða số ca khúc Lê Uyên Phương là những bài buồn, nét buồn majeur, bâng khuâng, tha thiết . Quỳnh Giao đặc biệt yêu thích những ca khúc trong tập “Khi Loài Thú Xa Nhau”gồm 12 tình khúc buồn. Anh có một cấu trúc đơn giản, mỗi câu nhạc như một bài thơ sáu chữ, đôi khi vào cuối câu thì điểm thêm một chữ, nghe lại như tiếng thở dài:
 (Tiếng hát LÊ UYÊN & PHƯƠNG) http://www.nhaccuatui.com/nghe?M=1v2O9cpLj8
Như hoa đem tin ngày buồn
Như chim đau quên mùa Xuân
Còn trong hôn mê buồn tênh
Lê mãi những bước ê chề
Xin cho thương em thật lòng
Xin cho thương em thật lòng
Dù có khi lòng thôi giá băng...
(Tình Khúc Cho Em)
Hoặc mở đầu đoạn mineur của bài:
“Vũng Lầy Của Chúng Ta”:

http://www.nhaccuatui.com/nghe?M=2XlifmopeH
Theo em xuống phố trưa nay
Ðang còn ngất ngất cơn say
Theo em bước xuống cơn đau
Bên ngoài nắng đã lên mau
Cho nhau hết những mê say
Cho nhau hết cả chua cay
Cho nhau chắt hết thơ ngây
Trên cánh môi say, trên những đôi tay,
Trên ngón chân bước về tình buồn, tình buồn...
Ðoạn điệp khúc được chuyển qua âm giai trưởng nhưng vẫn buồn và tha thiết sôi nổi hơn. Khi nghe lại, ta nên rùng mình vì nghệ thuật dùng chữ rất mới, đầy tính chất siêu thực của tình yêu, thí dụ như câu “...chắt hết thơ ngây trên cánh môi say”... Chữ “chắt” này là tiếng thơ rất đắt, đầy nhục cảm... mà vẫn buồn, của một cuộc tình buồn mà sôi nổi. Nếu nhớ lại thì phải nhìn cặp Lê Uyên Phương trên sân khấu mới thấy hết sự sôi nổi ấy. Phải thấy anh Lộc bật dây đàn như muốn bật máu đầu ngón tay, như chỉ hát xong là gục ngất . Phải thấy Lê Uyên hát với cả tâm hồn, như trút hết hơi tàn qua giọng khàn đục gợi cảm, trên thân thể lượn sóng theo điệu đàn, và mái tóc dài rũ rượi như một tảng mây đen... Khán thính giả nín lặng, đau theo nỗi đau của họ và đôi khi thâm tâm cũng mơ ước được một sự đam mê bật máu như vậy trong tình yêu... Sự đơn giản là ở chỗ đó, nó chân thật và đẹp đẽ, không cần cường điệu, không cần sáo ngữ và không cần... cả một ban nhạc hay vũ công múa may ở hậu cảnh! Hát nhạc Lê Uyên Phương chỉ cần cây đàn guitar và một tâm hồn đầy xúc cảm. Và ít ai hát nhạc của anh ngoài anh và Lê Uyên.Ngay cả khi họ đã xa nhau, thỉnh thoảng Quỳnh Giao được nghe và xem Uyên hát một mình bài của anh . Hình ảnh của chị lúc đó là sự trống trải, lẻ loi. Giọng ca của chị vẫn như thế, đầy nhục tính, rất gợi cảm, nhưng không thể lột hết cái đau đớn xót xa của ngày nào...
Ngẫm lại thì đợt sóng mới ấy trong nhạc Lê Uyên Phương thật ra vẫn còn rất mới vì chưa mấy ai vượt qua. Sau này, chỉ cần một cặp tình nhân yêu nhạc và yêu nhau cũng đủ rung lại những xúc động xa xưa của chúng ta, những xúc động mà thời nào cũng có, người nào cũng muốn có...
Quỳnh Dao [img]  [/img] [img]  [/img] [img]  [/img]
ĐÀ LẠT
Quá Khứ & Hiện Tại[img]  [/img]
Bầu trời xanh, cơn mưa đầu mùa, những lời ngỏ của bài hát tình, những câu đối thoại vu vơ ngơ ngẩn, những chiều mưa một mình con dốc, tất cả thành khuôn cửa mở ra một lãnh thổ của tưởng tượng. Ở đó, ngôn ngữ văn chương và cung bậc âm nhạc giao hòa, tưởng như ngàn xa vọng về Hạt mưa, sợi nắng, chiếc lá, ngọn gió, không đơn thuần là vật chất, mà còn là tượng hình của cảm giác nào xa xôi lắm nhưng lại thân gần. Như hạt mưa, không chỉ là thuần túy hạt nước rơi xuống từ trời cao, mà, nó gợi lại những nhịp điệu của âm vọng tiếng mưa trên mái tôn thuở thơ ấu nào. Hay giọt nắng, không phải chỉ là mầu vàng phai lóng lánh, mà còn gợi nhớ đến buổi sáng nào dìu em trên ngọn dốc, nghe mùi nhựa thông thoang thoảng giữa đất trời. Lê Uyên Phương đã viết về ngày xưa, lúc anh vừa viết những bản tình ca cho tuổi trẻ muôn năm. Không phải là không khí của những phòng trà nồng nặc mùi khói thuốc của những trang sách hiện sinh vẽ ra. Mà lúc ấy, còn có bóng dáng của chiến tranh, của những nỗi niềm tuổi trẻ. (“Nhạc trẻ”, tôi vẫn không thích cái từ ngữ gộp chung cho các loại nhạc thật sự cho tuổi trẻ mà chỉ là những bài hát lai căng hát để phục vụ cho nhu cầu đầu tiên của các sân khấu dành cho quân nhân ngoại quốc...) Viết về Ðà Lạt, nhạc sĩ như người trở về thánh địa xưa của mình, của hồi ức mang mang, của những phút giây chẳng thể nào quên được:“...không thể nào quên được những đêm thật tuyệt vời của Ðà Lạt vào những năm của thập niên 60 chúng tôi, như phần đông những người trẻ lúc đó, thường hay la cà khắp các quán cà phê ở Ðà Lạt, nhất là cà phê Tùng gần chợ Hòa Bình. Cái phòng vuông vức với những hàng ghế liền bọc plastic đỏ, những chiếc bàn thật thấp, trên tường có một bức tranh lớn vẽ một người chơi guitar theo lối nửa lập thể, nửa ấn tượng, và cái không gian đầy khói thuốc trộn lẫn với âm nhạc nhẹ phát ra từ chiếc loa không lớn lắm đặt trên cao. Tất cả đã trở thành một thứ ma túy đối với chúng tôi, một bài hát mà lúc bấy giờ chúng tôi ai cũng ưa thích, bài “J'Entend Soufflet le Train”, tôi không nhớ ai đã hát bài hát đó, nhưng cái âm hưởng vừa gần gũi vừa xa vắng của bài hát, như một tiếng còi tàu, đã thể hiện đúng tâm trạng của chúng tôi lúc bấy giờ. Phải chăng trong sự thôi thúc của đời sống, trái tim ta đôi lúc cũng bắt gặp được cái nhịp đập bất thường rất kỳ diệu của cuộc đời và trong mỗi khối óc của chúng ta, một số những tế bào não bộ đã hiểu biết được đôi điều về cái đẹp vô cùng của sự não nề trong kiếp sống. Trong cái bấp bênh của cuộc sống lúc bấy giờ và trong cái xao xuyến khôn cùng của trí óc, âm nhạc đã tự nhiên có sức quyến rũ đặc biệt đối với chúng tôi. Không có thời kỳ nào mà âm nhạc lại đóng vai trò tuyệt vời đến như thế, nó thâm nhập vào con tim chúng ta và biến mọi lo âu của cuộc đời thành một niềm hoan lạc mới.”
“Hãy ngồi xuống đây vai kề sát vai cho da thịt này đốt cháy thương đau cho cơn buồn này rót nóng truy hoan cho thiên đường này đốt cháy trong cơn chia phôi chia phôi tràn trề Hãy ngồi xuống đây bên con vực này
ngó xuống thương đau...”
Những quán cà phê lúc bấy giờ đã thực sự trở thành cái nhà của chúng tôi, ngoài giờ đi làm, đi học ra, quán cà phê là nơi chúng tôi thường xuyên có mặt, bất kể ngày đêm, ở đó chúng tôi có thể tìm gặp những người hiểu được mình và có thể thổ lộ mọi điều riêng tư mà không ai phàn nàn gì cả
Bây giờ, tôi đang nằm nghe nhạc Lê Uyên Phương. Một người bạn, rất yêu nhạc của anh đã thu tất cả những bản nhạc anh thành một bộ tặng tôi. Nghe nhạc một mình cũng có cái thú nhất là vào những ngày lạnh chớm Ðông như hôm nay.
Trong căn nhà vắng lặng, qua cửa kính nhìn thấy trời và biển, dõi những con chim chao lượn, thấy nhạc và lời như có ý vị hơn. Con tim như có khi xao xuyến. Một thưở nào, như sống lại thoảng khi. Tự nhiên, nhớ lại lúc còn trẻ, lúc mà các quán cà phê hầu như ở toàn miền Nam đều mở nhạc Lê Uyên Phương. Những năm của thập niên 70 Những tối mưa dầm ở Pleiku, tôi đã nghe “Khi Loài Thú Xa Nhau”, đã nghe “Yêu Nhau Khi Còn Thơ”. Mưa sùi sụt nỉ non làm ẩm ướt cả ngày cái phố núi lạnh căm. Cả bọn ghé vào quán cà phê Thật kỳ lạ, dường như nhạc của Phương phải để cho Lê Uyên hát. Giọng hát hơi khàn có pha ma túy của mê đắm tình yêu, khiến sự giao cảm thành giác quan rung động. Những nốt láy, những dấu nhấn, những lên cao và xuống thấp thành òa vỡ cảm nhận đến độ rợn người lúc ấy Bên ngoài trời mưa, gió ào ào qua khuôn cửa, ngồi chung với mấy đứa bạn, thấy cuộc sống như có chút gì tạm bợ, chút gì bâng khuâng. Ngày mai, có đứa ở trại Biệt Ðộng Quân Biên Phòng phải trở về đơn vị vào trong tôi ngủ nhờ. Nó vừa cười vừa hỏi, “Ðêm nay có mục gì không? Hay là gọi một em cho vui.” Câu thơ Nguyễn Bắc Sơn lại trở về với tôi trong trí nhớ. Lúc ấy, thời buổi chiến tranh, nào biết được đứa nào còn đứa nào mất. Chuyện hiện tại, chỉ biết được đến ngày hôm nay Ðời sống ngắn ngủi nên tình yêu cũng vội vàng. Nghe nhạc L.U. P, như nghe một thông điệp nào mà mọi người đồng vọng. Cất tiếng hát, dù chỉ trong một sít sao, mà sao vang vọng vô tận muôn năm. Bài “Cất Tiếng Hát Giữa Ðời”:
“Tôi đang làm một con chim giữa đời cất tiếng hát để đánh thức bình minh những tiếng hát ngắn một giây đồng hồ nhưng dài bằng thế kỷ Tôi đang làm một con chim giữa đời Cất tiếng hát để đánh thức con tim Những tiếng hát ngắn một giây đồng hồ
Nhưng cả bằng cả cuộc đời.” Ngồi trong quán, đếm những hạt mưa, nhìn thời gian nhẹ rớt trong phin cà phê đen, nghe lời nhạc thì thầm, bạn bè dăm ba đứa thú vị và cảm khái nào hơn. Mãi sau này, làm sao tìm lại được những giây phút bốc đồng bất cần đời ấy được. Tuổi thanh xuân, nhìn đời thẳng tắp, không khuất khúc. Tâm ý lúc nào cũng trong veo chân thật dù buồn hay vui. Tình yêu, thì như đốt lửa bằng nhiệt huyết tuổi trẻ. Ngày mai, có khi chỉ là một chuỗi cười dài vô tư. Y hệt như bài hát “Dạ Khúc Cho Tình Nhân”:
“Ngày em thắp sao trời chờ trăng gió lên khơi mà mưa bão tơi bời một ngày mưa bão không rời trên đôi môi thanh xuân ướp hôn nồng trên gối đắm say
ánh sao trời theo gió rụng rơi đầy Nghe nhạc LÊ UYÊN PHƯƠNG, sao nhớ lại ngày tuổi trẻ đầy mơ mộng, lãng mạn của tầm mắt làm rộn rã nhịp đập của trái tim. Người nhạc sĩ, hơn ai hết là người làm mơ mộng thăng hoa, làm người thắp sao trời, đem tinh tú trang trí cho bầu trời đêm, như ánh trăng làm mượt làn da, làm huyền chân tóc LÊ UYÊN PHƯƠNG đã viết về những giấc mơ của mình trong “Không có mây trên thành phố Los Angeles”: “Tôi đã mơ đến một chân trời mở ra bất tận, tôi đã mơ đến những hải đảo, đến những dòng sông, đến những thành phố lạ tràn ngập ánh đèn, tôi đã mơ đến những bài hát sẽ được bay xa, bay xa mãi. Tôi đã mơ đến những nụ cười thân ái không xen lẫn một chút nghi kỵ sợ hãi nào; tôi đã mơ đến một tình người thật ấm áp không pha trộn những tranh chấp hèn mọn nào của cuộc sống; tôi đã mơ đến một cuộc sống không bị khô héo vì những độc dược của chủ nghĩa, vì những đeo đuổi mỏi mòn theo cơm áo. Chúng tôi đã mơ, đã mơ... Chúng tôi đã hát, đã hát những điều gì đang vọng lại từ những ốc đảo chơ vơ, giữa một sa mạc mênh mông, giữa một biển cả không đâu là bờ bến? Một sự thờ ơ, một niềm im lặng. Chúng ta đã thật quá bé nhỏ giữa cái thế giới rộng lớn này Chúng ta lại càng bé nhỏ hơn giữa dòng thời gian tạo nên lịch sử nhân loại.” Lúc sau này, ngoài những tập nhạc đã hoàn thành như “Yêu Nhau Khi Còn Thơ”,”Khi Loài Thú Xa Nhau”, “Uyên Ương Trong Lồng”, “Bầu Trời Vẫn Còn Xanh”, “Con Người, Một Sinh Vật Nhân Tạo”, “Biển, Kẻ Phán Xét Cuối Cùng”, “Trái tim kẻ lạ”, “Lục Diệp Tố”, anh còn phổ nhạc nhiều bài thơ của các thi sĩ đương thời như Nguyễn Xuân Thiệp, Phạm Công Thiện, Thái Tú Hạp, Kim Tuấn, Hoàng Khởi Phong, Huy Tưởng .. Ðến lúc nhắm mắt lìa đời, dường như LUP vẫn còn mải mê với nhiều cơn mộng. Dù một thời kỳ đã qua, một đời người đã xong, nhưng vẫn còn đó những bài hát, còn đó những phím đàn. Vẫn còn những ca khúc cất lên trong sôi nổi hào hứng của tuổi trẻ. Như khi tóc còn mướt xanh và mắt còn biếc thắm. Anh Lộc, bây giờ chắc anh gần gũi lắm với suối nhạc của Bach, của Strauss, của Schuberg, của Beethoven.
Có khi nào anh trở về, ngồi lại và ghé thăm ngọn đồi thấp gần trường tiểu học thị xã “trước mặt là con đường dốc dẫn xuống Hồ Xuân Hương, dọc hai bên đường những cây mai hồng đang nở rộ, trông như những khóm bông gòn màu hồng nhạt lúc nào cũng tưởng chừng như sắp rời ra từng mảnh nhỏ dưới cơn gió chiều hiu hiu của Ðà Lạt?”
Nguễn Mạnh Trinh
|